آیا کاسه چه کنم به دست گرفته‌اید؟
آموزش مهارت های حل مسئله
ملا کاسه‌ای به‌دست خدمت‌کار داد و او را برای خرید از بازار روانه کرد. در برگشت کاسه از دست خدمت‌کار افتاد و شکست.
ملا که دید خدمت‌کار تاخیر کرده بیرون آمد و در کوچه‌ها می‌گشت و از هر آشنایی می‌پرسید: خدمت‌کار ما را ندیده‌اید؟
تا این که یکی در جواب گفت: او را در فلان نقطه دیدم که کاسه‌ی چه کنم پیشش افتاده بود.
این مثل در موردی به کار می‌رود که فرد از تصمیم‌گیری عاجز و در کار خود مردد است. کاربرد آن بیشتر هنگام درماندگی و عجز در مواجه با مسایل و مشکلات است.
آموزش مهارت حل مسئله
چگونگی حل مسئله را می‌توان به دو طبقه تقسیم کرد:
الف) شیوه‌های ناکارآمد و غیر موثر.
ب) شیوه‌های موثر و کارآمد.
الف) شیوه‌های ناکارآمد
– اقدامات تکانشی: افرادی که از این روش بهره می‌گیرند سعی می‌کنند که به شیوه‌ای آنی و بدون فکر به حل مشکل بپردازند.
-شیوه‌های اجتنابی:
۱-اتکا به دیگری برای حل مشکل: یکی دیگر از شیوه‌های اجتنابی برای حل مشکل اتکا به دیگری برای حل مشکل است.
۲-انفعال: انفعال و تعلل در حل مشکل تحت تاثیر این دیدگاه است که مشکل خود به خود به مرور زمان حل می‌شود و لازم نیست کاری انجام داد.
۳-اشتغال ذهنی با مشکل: این شیوه‌ی در افرادی دیده می‌شود که خود را در حل مشکل ناتوان می‌بینند و بر این باورند که برای حل مشکل و تغییر اوضاع نمی‌توانند کاری انجام دهند.
۴-دنبال مقصر گشتن: کسی که در صورت بروز مشکل دنبال مقصر می‌گردد در واقع نقش خود را در بروز و تداوم مشکل نادیده می‌گیرد و مشکلات خود را به دیگران نسبت می‌دهد.
ب) شیوه های کارآمد
مراحل حل مسئله
۱)تعریف مشکل: فرد ابتدا باید مشکل را با دقت تعریف کند /
۲) در بارش فکری بر اساس فهرست مشکلات راه‌حل‌هایی شناسایی می‌شود. راه‌حل‌ها را می‌توان از منابع بیرونی (کتاب، دوستان، اعضای خانواده و مشاور) کسب کرد یا این که فرد به ذهنش رجوع کند و ذهنش را آزاد بگذارد تا راه‌حل‌هایی به ذهنش بیایند.
۳)ارزیابی و تصمیم‌گیری: در این مرحله فرد راه‌حل‌های خود را ارزیابی می‌کند و تصمیم می‌گیرد که یکی از آن‌ها را انتخاب و اجرا کند.
۴) اجرای راه‌حل: اجرای راه‌حل مستلزم در نظر گرفتن زمان مکان و موقعیت مناسب است.
۵) بازبینی: پس از اجرای راه‌حل مناسب باید نتایج آن را بازبینی کند و ببیند که آیا راه‌حل به‌کار گرفته شده موثر بوده است یا نه؟ در صورت موثر بودن راه‌حل فرد می‌تواند به سراغ فهرست مشکلات برود و از بین آن فهرست مشکل دیگری را انتخاب کند و طبق مراحل حل مسئله آن را حل کند.
در صورتی که اجرای راه‌حل به حل مسئله منتهی نشد فرد باید به فهرست راه‌حل‌ها مراجعه و از بین آن فهرست راه‌حل دیگری را انتخاب کند و به کار گیرد.
نویسنده: مسعود لعلی/کارشناس ارشد روانشناسی بالینی
آفرین واقعا با راه حل کارآمد موافقم اینکه مسئولیت پذیری نباشه بخاطر تنبلی و اینکه مسئولیت هامونو بندازیم گردن دیگران شاید خودمونو یجا خلاص کنیم اما یجایی هم ممکنه گیر بیفتیم یه جایی ممکنه طرف مقابل به مسئولیت نپذیر بودن ما پی ببره و بگه نمیتونم مسئولیت تو رو انجام بدم این بمن مربوط نمیشه اونموقع برای ما میمونه یه حال بد و یه سختی عجیب